Bilimsel bir keşif, yayınlanmadığı sürece "tamamlanmış" sayılmaz. Akademik kariyerin en geçerli akçesi olan makaleler, tezin aksine sadece danışmanınıza değil, dünyanın dört bir yanındaki anonim ve acımasız hakemlere (peer-reviewers) kendinizi kanıtlama meydanıdır.
Bu rehber, çalışmanızı sadece "yazmayı" değil, onu doğru dergide "pazarlamayı" ve kabul alma şansınızı maksimize etmeyi hedefler.
1. Stratejik Başlangıç: Yazmadan Önce Hedeflemek
Birçok araştırmacı makaleyi yazar, sonra "Bunu nereye göndersem?" diye düşünür. Bu, üzerine kıyafet dikip sonra içine girecek insan aramaya benzer. Doğru strateji, dergiyi en başta seçmektir.
Dergi Seçimi ve İndeksler (Q1, Q2, Q3, Q4)
Dergilerin kalitesi, tarandıkları indekslere (Web of Science - SCI/SSCI, Scopus, TR Dizin) ve "Etki Faktörü"ne (Impact Factor) göre belirlenir.- Q1 (Quartile 1): Alanının en iyi %25'lik dilimindeki dergiler. (Çok zor, yüksek prestij).
- Q2 - Q3: Orta ve iyi seviye dergiler.
- Q4: Giriş seviyesi uluslararası dergiler.
Tezden Makale Türetmek
Eğer tezinizden makale üretecekseniz, tezi olduğu gibi kopyalamayın. Tez "kitap", makale "fragman" gibidir.| Özellik | Tez | Makale |
|---|---|---|
| Uzunluk | 100-300 Sayfa | 15-25 Sayfa (Genellikle 6000-8000 kelime) |
| Odak | Geniş kapsamlı, her detayı açıklar. | Tek bir temel soruya ve bulguya odaklanır. |
| Literatür | "Her şeyi okudum" mesajı verir. | Sadece konuyla doğrudan ilgili güncel kaynaklar. |
| Okuyucu | Jüri üyeleri (zorunlu okurlar). | Meşgul bilim insanları (gönüllü okurlar). |
2. Makalenin Anatomisi: IMRAD Modeli
Modern bilimsel makaleler, uluslararası standart olan IMRAD yapısına uymalıdır. Bu yapı, okuyucunun aradığını hızlıca bulmasını sağlar.
graph LR
I["Introduction<br/>(Giriş)"] --> M["Methods<br/>(Yöntem)"]
M --> R["Results<br/>(Bulgular)"]
R --> D["Discussion<br/>(Tartışma)"]
style I fill:#f9f,stroke:#333,stroke-width:2px
style M fill:#bbf,stroke:#333,stroke-width:2px
style R fill:#bfb,stroke:#333,stroke-width:2px
style D fill:#fbb,stroke:#333,stroke-width:2px
Şekil 1: IMRAD Yapısı
- Introduction (Giriş): Neyi, neden araştırdınız? (Literatürdeki boşluğu burada satın).
- Methods (Yöntem): Nasıl yaptınız? (Çalışmanın tekrarlanabilir olması gerekir).
- Results (Bulgular): Ne buldunuz? (Sadece saf veri, yorum yok).
- Discussion (Tartışma) ve Conclusion: Bu bulgular ne anlama geliyor? (Literatürle karşılaştırın, spekülasyondan kaçının).
İpucu:İpucu:* Editörler ve okuyucular önce **Başlığa**, sonra *Özet'e (Abstract) bakar. Özetiniz, makalenizin "asansör konuşması"dır (Elevator Pitch). Tüm çalışmayı 200 kelimede çarpıcı bir şekilde özetlemelisiniz.
3. Hakem Süreci (Peer-Review) ve "Cover Letter"
Makaleyi sisteme yüklemek (submission) işin bittiği değil, başladığı yerdir.
Editöre Mektup (Cover Letter) Neden Önemli?
Birçok yazar buraya "Makalem ektedir" yazar. Büyük hata! Cover Letter, editörü ikna etme yeridir. Şunları içermelidir:- Bu çalışma derginin okuyucu kitlesine neden uygun?
- Çalışmanın en çarpıcı/yenilikçi bulgusu ne?
- Herhangi bir çıkar çatışması var mı?
Hakem Kararları ve Tepkiler
Sürecin psikolojik olarak en zor kısmı beklemektir. Kararlar genellikle şöyledir:- Desk Reject (Editörden Red): Hakeme gitmeden reddedilmek. (Genellikle kapsam dışı veya format hatalı).
- Major Revision (Büyük Düzeltme): "Umut var ama çok işin var." (Ek analizler istenebilir).
- Minor Revision (Küçük Düzeltme): "Tebrikler, yayınlanmaya çok yakın."
- Accept (Kabul): Nadiren ilk seferde olur.
4. Yayın Sonrası: Görünürlük (Post-Publication)
Makaleniz yayınlandı ama kimse okumazsa ve atıf (citation) almazsa etkisi sınırlı kalır.
Akademik Sosyal Medya: Makalenizi *ResearchGate*, *Academia.edu* ve *LinkedIn'de paylaşın (Telif haklarına dikkat ederek).- ORCID: Dijital kimliğiniz olan ORCID numaranızın her yayında olduğundan emin olun.
- Google Scholar: Profilinizin güncel olduğundan emin olun.