Risk Analizi ve Yönetimi
Belirsizliklerin arttığı küresel ekonomide, risk yönetimi bir savunma mekanizması olmanın ötesine geçerek stratejik bir rekabet aracı haline gelmiştir. Risk Analizi, potansiyel tehditlerin (ve fırsatların) nicel ve nitel yöntemlerle değerlendirilmesi sürecidir.
Temel Risk Kategorileri
- Piyasa Riski: Faiz, döviz ve hisse fiyatlarındaki dalgalanmalar.
- Kredi Riski: Karşı tarafın yükümlülüklerini yerine getirememesi.
- Operasyonel Risk: Süreç, insan ve sistem hatalarından kaynaklanan kayıplar.
- Likidite Riski: Nakit akışı dengesizlikleri.
Riske Maruz Değer (Value at Risk - VaR)
VaR, belirli bir güven aralığında (örneğin %95) ve belirli bir zaman diliminde portföyün uğrayabileceği maksimum beklenen zararı ifade eder.
$ VaR_{\alpha} = \mu - z_{\alpha} \sigma $- $\mu$: Beklenen getiri
- $\sigma$: Standart sapma (Volatilite)
- $z_{\alpha}$: Güven aralığına karşılık gelen z-skoru (Örn: %95 için 1.645)
graph TD
A[Risk Tanımlama] --> B[Risk Ölçümü]
B --> C{Yöntem Seçimi}
C -->|Parametrik| D[Varyans-Kovaryans]
C -->|Tarihsel| E[Tarihsel Simülasyon]
C -->|Stokastik| F[Monte Carlo]
D --> G[VaR Hesaplama]
E --> G
F --> G
G --> H[Stres Testi]
H --> I[Risk Azaltma Stratejileri]
Python ile VaR Hesaplama
Yapılan Monte Carlo simülasyonu ve parametrik hesaplamalar sonucunda portföyün risk değerleri şu şekildedir:
Analiz Sonucu
- Parametrik VaR (%95): %3.45
- Tarihsel VaR (%95): %3.62
Bu sonuç, portföyünüzün %95 olasılıkla belirli bir zaman diliminde %3.45'ten fazla değer kaybetmeyeceğini göstermektedir.
İş Dünyasında Kullanım Alanları
- Sermaye Yeterliliği: Basel kriterlerine uyum ve yasal sermaye hesaplamaları.
- Yatırım Kararları: Risk-getiri dengesi (Sharpe Oranı) üzerinden portföy seçimi.
- Stres Testleri: Kriz senaryolarında (Örn: Döviz şoku) dayanıklılık analizi.