Ekonometrik Tahminleme (Forecasting)

Ekonometrik tahminleme, geçmiş verilerdeki desenleri ve değişkenler arasındaki nedensellik ilişkilerini kullanarak gelecekteki ekonomik olayları öngörme sanatıdır. İşletmelerin bütçe planlaması, stok yönetimi ve stratejik kararlarında kritik bir rol oynar.

Tahmin Yöntemleri

Tahminleme yöntemleri genel olarak iki ana kategoriye ayrılır:

1. Nitel (Qualitative) Yöntemler

Geçmiş verinin yetersiz olduğu durumlarda uzman görüşüne dayanır.

Delphi Yöntemi: Uzmanlardan oluşan bir panelin görüşlerinin sistematik olarak toplanması.
Pazar Araştırması: Anketler ve odak grupları ile tüketici eğilimlerinin belirlenmesi.

2. Nicel (Quantitative) Yöntemler

Matematiksel ve istatistiksel modellere dayanır.

Zaman Serisi Analizi: Verinin kendi geçmiş değerlerinden hareket eder (ARIMA, Üstel Düzeltme).
Nedensel (Causal) Modeller: Bağımlı değişkeni etkileyen diğer faktörleri (fiyat, gelir, reklam vb.) modele dahil eder (Regresyon Analizi).

Tahmin Doğruluğunun Ölçülmesi

Hiçbir tahmin %100 doğru değildir. Önemli olan hata payını minimize etmektir. Yaygın hata ölçütleri:

MAE (Mean Absolute Error): Ortalama Mutlak Hata.
RMSE (Root Mean Squared Error): Hata Kareler Ortalamasının Karekökü (Büyük hataları daha fazla cezalandırır).
MAPE (Mean Absolute Percentage Error): Ortalama Mutlak Yüzde Hata (Farklı ölçekteki serileri karşılaştırmak için idealdir).

$ \text{MAPE} = \frac{1}{n} \sum_{t=1}^{n} \left| \frac{y_t - \hat{y}_t}{y_t} \right| \times 100 $

Tahminleme Süreci

graph TD A[Problemin Tanımlanması] --> B[Veri Toplama ve Temizleme] B --> C[Görsel Analiz Trend/Mevsimsellik] C --> D[Model Seçimi ve Eğitimi] D --> E[Model Doğrulama Backtesting] E --> F[Geleceğe Yönelik Tahmin] F --> G[Performans İzleme ve Güncelleme]

Güven Aralıkları (Fan Charts)

Nokta tahmin (örneğin "Gelecek ay satışlar 100 birim olacak") yerine aralık tahmini ("%95 olasılıkla 90-110 birim arasında olacak") kullanmak, belirsizliği yönetmek için daha sağlıklıdır. Merkez bankaları enflasyon raporlarında genellikle bu tür "yelpaze grafikleri" (fan charts) kullanır.

Yenisav Danışmanlık, sektörünüze özel ekonometrik modeller geliştirerek, talep, fiyat ve maliyet tahminlerinizi yüksek doğrulukla yapmanıza ve rekabette bir adım öne geçmenize yardımcı olur.